Cáp Điều Khiển Chống Cháy Và Cáp Chậm Cháy – Phân Biệt Đúng Để An Toàn Hệ Thống Điện
Trong bối cảnh đô thị hóa và công nghiệp hóa, các công trình như nhà máy, trung tâm thương mại, tòa nhà cao tầng mọc lên ngày càng nhiều. Song song với sự phát triển đó là mối lo về an toàn điện – một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra cháy nổ.
Theo thống kê của Cục Cảnh sát Phòng cháy, chữa cháy và Cứu nạn cứu hộ Việt Nam, chỉ trong 6 tháng đầu năm 2022, có đến 398 vụ cháy (chiếm gần 47% tổng số vụ) xuất phát từ sự cố điện và thiết bị điện, gây thiệt hại hàng trăm tỷ đồng.
Một trong những nguyên nhân phổ biến là việc sử dụng cáp điện, cáp điều khiển không đạt chuẩn, đặc biệt tại những khu vực yêu cầu cao về chống cháy. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng phân tích chi tiết cáp chống cháy và cáp chậm cháy, để hiểu rõ sự khác biệt và lựa chọn đúng loại cáp cho từng công trình.
Nguyên nhân phổ biến gây cháy trong hệ thống điện
Chập mạch điện
Đây là tình huống xảy ra khi dây pha chạm nhau hoặc chạm đất, khiến dòng điện tăng vọt. Lượng nhiệt sinh ra trong tích tắc có thể đốt cháy lớp cách điện. Nếu dây dẫn kém chất lượng, không có khả năng chịu nhiệt cao, nguy cơ cháy nổ là rất lớn.
Mối nối dây dẫn hở hoặc lỏng
Nối dây không đúng kỹ thuật khiến điểm tiếp xúc yếu, phát sinh tia lửa điện hoặc nhiệt lượng dư thừa. Từ một điểm nhỏ này, ngọn lửa có thể bùng phát và cháy lan nhanh chóng.
Sử dụng cáp chống cháy, chậm cháy kém chất lượng
Cáp không đạt tiêu chuẩn về cách điện, khả năng chịu nhiệt hoặc chống cháy lan sẽ mất tác dụng bảo vệ. Đây chính là "quả bom nổ chậm" trong các khu công nghiệp và tòa nhà cao tầng, nơi mật độ thiết bị điện dày đặc.
Cáp điều khiển chống cháy là gì?
Cáp điều khiển chống cháy (fire resistant cable) là loại cáp được thiết kế để duy trì hoạt động truyền tín hiệu hoặc điện năng ngay cả khi xảy ra cháy.
Khả năng chịu nhiệt: Cáp có thể hoạt động ổn định trong môi trường cháy ở nhiệt độ 750°C trong 90 phút hoặc thậm chí 950°C trong 180 phút, tùy tiêu chuẩn.
Ứng dụng: Hệ thống báo cháy, thang máy, hệ thống thoát hiểm, đèn khẩn cấp, sprinkler... – những nơi cần hoạt động liên tục để bảo vệ tính mạng.
Tiêu chuẩn quốc tế: IEC 60331, BS 6387 (A, B, C, W, X, Y, Z).
Cấu tạo đặc trưng của cáp chống cháy
Lõi: Đồng (Cu) dẫn điện tốt, ổn định.
Lớp chống cháy: Băng mica hoặc silicone chuyên dụng.
Cách điện: XLPE hoặc silicone, có khả năng chịu nhiệt cao.
Vỏ ngoài: Vật liệu LSHF (Low Smoke Halogen Free) – ít khói, không khí độc khi cháy.
Điểm mạnh nhất của loại cáp này là vẫn truyền tải tín hiệu và điện năng trong điều kiện hỏa hoạn, giúp hệ thống an toàn vận hành cho đến khi sự cố được kiểm soát.
Cáp chậm cháy là gì?
Cáp chậm cháy (flame retardant cable) có tác dụng giảm khả năng ngọn lửa lan rộng, nhưng không duy trì truyền điện trong lúc cháy.
Khả năng chống cháy lan: Hạn chế lửa lan ra khỏi phạm vi dây, thường không quá 5 mét.
Đặc điểm: Ít sinh khói và khí độc, giảm nguy cơ ngạt khi xảy ra cháy.
Ứng dụng: Các hệ thống ít rủi ro như dây cấp nguồn phụ, hệ thống điều khiển phụ trợ, nơi chỉ cần hạn chế cháy lan.
Tiêu chuẩn: IEC 60332-3 với các cấp độ A, B, C (A là mức cao nhất).
Thử nghiệm tiêu chuẩn
Cáp chậm cháy được thử bằng cách đốt liên tục trong 40 phút, với các điều kiện bó cáp khác nhau. Yêu cầu là lửa không lan vượt ngưỡng quy định.
So sánh cáp chống cháy và cáp chậm cháy
Khả năng hoạt động:
Chống cháy: Vẫn truyền tín hiệu trong khi cháy.
Chậm cháy: Ngừng truyền điện khi cháy, chỉ ngăn cháy lan.
Ứng dụng:
Chống cháy: Dùng cho hệ thống báo cháy, đèn thoát hiểm, thang máy – nơi tính mạng phụ thuộc vào điện năng liên tục.
Chậm cháy: Dùng cho dây nguồn phụ, nơi yêu cầu chính là hạn chế hỏa hoạn lan rộng.
Tiêu chuẩn áp dụng:
Chống cháy: IEC 60331, BS 6387.
Chậm cháy: IEC 60332-3.
Độ an toàn:
Cáp chống cháy mang tính bắt buộc trong các công trình trọng điểm.
Cáp chậm cháy phù hợp với hệ thống phụ, chi phí thấp hơn.
Khi nào nên chọn cáp chống cháy, khi nào chọn cáp chậm cháy?
Việc chọn loại cáp phụ thuộc vào mục đích sử dụng và yêu cầu tiêu chuẩn:
Chọn cáp chống cháy nếu:
Bạn cần hệ thống vẫn hoạt động khi cháy (báo cháy, thang máy, đèn khẩn cấp).
Công trình yêu cầu chứng nhận BS 6387 hoặc IEC 60331.
Mức độ rủi ro cao, nơi tập trung đông người.
Chọn cáp chậm cháy nếu:
Bạn chỉ cần hạn chế ngọn lửa lan rộng.
Hệ thống điện phụ, ít quan trọng.
Muốn giảm chi phí nhưng vẫn đảm bảo an toàn cơ bản.
Tại sao phải sử dụng cáp đạt chuẩn?
Sử dụng cáp điều khiển đạt chuẩn không chỉ là vấn đề kỹ thuật, mà còn liên quan trực tiếp đến:
An toàn tính mạng: Cáp chống cháy duy trì hệ thống thoát hiểm hoạt động trong lúc cháy, giúp cứu người.
Bảo vệ tài sản: Hạn chế hỏa hoạn lan rộng, giảm thiệt hại.
Tuân thủ pháp luật: Nhiều công trình bắt buộc phải lắp đặt cáp đạt chuẩn quốc tế.
Tiết kiệm lâu dài: Dùng cáp chất lượng cao giảm rủi ro, giảm chi phí sửa chữa và bảo hiểm.
Lời khuyên khi lựa chọn cáp cho công trình
Xác định đúng nhu cầu: Hệ thống nào cần chống cháy, hệ thống nào chỉ cần chậm cháy.
Kiểm tra chứng chỉ: Cáp phải có chứng nhận IEC hoặc BS quốc tế.
Chọn nhà cung cấp uy tín: Như Cáp Điện Sài Gòn, nơi cung cấp đầy đủ cả cáp chống cháy và chậm cháy.
Đừng chỉ nhìn vào giá: Cáp rẻ, kém chất lượng có thể khiến bạn phải trả giá đắt khi xảy ra sự cố.
Kết luận
Cáp điều khiển chống cháy và chậm cháy tuy đều hướng tới mục tiêu đảm bảo an toàn điện, nhưng chức năng lại hoàn toàn khác nhau. Cáp chống cháy giúp duy trì hệ thống quan trọng ngay cả khi hỏa hoạn bùng phát, trong khi cáp chậm cháy chỉ ngăn ngọn lửa lan rộng.
Việc lựa chọn đúng loại cáp không chỉ đảm bảo an toàn cho tính mạng và tài sản, mà còn giúp công trình tuân thủ tiêu chuẩn kỹ thuật, vận hành bền vững và an toàn.